Op donderdag 25 april vindt de jaarlijkse Verzetslezing plaats in de Binding in Zuid-Scharwoude. Het thema van deze lezing is “Joodse onderduikers in de Langedijk.”

Enkele maanden geleden kregen wij als 4 mei comité het verzoek of we mee wilden werken aan het plaatsen van een zogenaamde “Stolpersteine” voor bakker Gerrit Luit Bruin uit Sint Pancras. Met de Stolpersteine worden mensen herdacht die slachtoffer zijn geworden van het nationaalsocialisme in de periode van de Duitse bezetting van Nederland.

De aanvraag werd gedaan door Wolf van den Hoek. Hij is de zoon van Reizla Silberberg-Goldfarb die tijdens de oorlog met haar man ondergedoken is geweest bij bakker Bruin. Zowel haar man, Richard Heinz Silberberg, als bakker Bruin zijn door de Duitsers opgepakt en uiteindelijk omgekomen in een concentratiekamp. Reizla heeft ook nog ondergedoken gezeten in de Vroonermeer bij molenaar Heinis. Zelf heeft zij de oorlog overleefd en is na de oorlog hertrouwd. Wolf van den Hoek zal de verzetslezing verzorgen en onder andere vertellen over zijn moeder en over de mensen bij wie zij ondergedoken heeft gezeten. Aanvang 20.00 uur. Toegang vrij. De lezing wordt georganiseerd door het 4 mei comité Langedijk.

Onderweg op de Benedenweg; van Noordeinde tot Zuideinde was de zesde presentatie al weer. Eerder waren dit Het zwembad, de Veert, het Daalmeerpad, de Bovenweg en de Winkeltjes.

Beelden vanaf de wik van Kroonenburg tot en met de Kruissloot. Beelden van rond 1900-1930; wie weet nog van “de David” en de kroeg aan de Driesprong, afgewisseld met foto’s van nu. De presentatie ging langs oude boerderijen en twee armenhuizen. 

Personen (Bobbeldijk en Keizer) die destijds als kind het armenhuis van binnen gekend hadden, waren ook in de zaal. Oude beelden van bewoners voor hun huizen op de Onderweg, mensen die we niet meer bij naam kennen, in oude kledij; een boezel, met een fiets of hoepel geposeerd voor de fotograaf. Boerderijen die er niet meer staan, vervangen door verduurzaamde huizen. 

De Onderweg, van smal pad veranderd in de Benedenweg met parkeervakken voor de vele auto’s. We zagen nog een hondenkar, lantaarnaansteker, de bakker met zijn bakfiets, en gingen langs de scheepswerf aan het Bullepad, het winkeltje van Knossen, de “duifies”, het Vennetje, Daalmeerpad, de Helling, de Driehoek, het Zandboschlaantje tot aan de Kruissloot. We herkenden de tuinder Jaap Tol en de schillenboer Jan Verweel, Kees Kossen als jonge jongen voor het armenhuis, die veel later bij zijn overlijden zijn geld schonk in het Kossen-Leyenfonds. 

We zagen ook weer beelden van het verongelukte zweefvliegtuig, in de tuin van Hes. En kinderen in de jaren ‘60/70 in de speeltuin 'Jong Leven'; Bets Rood, Wilma Dekker, Tineke Beers, Mia Visser met aan beide zijden Karina en Marijke Groothuizen. En daar ook Gerda Groothuizen. Met haar blonde kuif achteraan stond Joke Hand en rechts Ineke de Boer. Er zaten er ook een paar nu als volwassenen en gepensioneerd in de zaal.

Het Zuideinde waar minder beeldmateriaal van bestond bleef in de beelden wat onderbelicht. Destijds was het Zuideinde overwegend katholiek en daardoor gericht op Oudorp met kerk, school en sport.

Vooraf heb ik me daarom extra laten informeren door Nic Ursem en mevr. Jo Molenaar-Bijpost.

Nic Ursem vertelde dat hij als kind met Sint-Maarten tot de Benedenweg hoek van het Zandboschlaantje ging. En daar op de hoek vroeg een vrouw aan hem: "van wie ben je d'r ien? En toen het bleek dat hij er ien van Jan Ursem was, zei de vrouw: "den kraig jai niks".

Jo Molenaar-Bijpost (92 jaar oud) woont al heel lang aan de Frieseweg maar vroeger woonde ze achter bakker Beerse. Ze kwam uit een gezin van 13 personen. 

Ze vertelde me “… in ons dorp in het Zuideinde had je nog, wat men in Twente 'naborschap' noemt. Je sprong overal in, je hielp waar je kon en als de buren iemand nodig hadden, dan kwam de buurman gewoon bij je thuis en vroeg : "is er nag iemand van de maiden thuis.." Je werd dan gewoon ingezet bij het boodschappen doen of huishoudelijke klusjes (zeil wrijven e.a.).”

Het gezin van Bijpost woonde op het eind van de oorlog met 18 man in huis, "de groten om de tafel en de kleintjes op de grond." En zondagochtend, bij de eerste mis (vroegmis) om 7.30 uur moest haar zus Annie oppassen op de buurtkinderen. Toen Henkie Hes (een van de 11) in z'n broek had gepoept, liet ze hem gewoon liggen. En bij thuiskomst heeft z'n vader hem uit bed getild en haalde 'm met kleren en al door sloot. Hij werd letterlijk afgespoeld.

De presentatie ‘Onderweg op de Benedenweg van Noord- tot Zuideinde’ werd tot 2 keer een gezellige middag en avond waarop het dorp elkaar ontmoette, elkaar sprak over vroeger en nu. En een groepje dames (olv Loes van Veen) uit het Zuideinde beloofde zelf op zoek te gaan naar beelden en verhalen van vroeger voor het archief van de Historische Vereniging.

Peter Groot